Dlaczego w suplementach stosuje się surowce pochodzenia zwierzęcego?

Suplementy, obok form syntetycznych i półsyntetycznych, powstają m.in. z substancji pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, które można bezpiecznie oczyścić, wystandaryzować i których użycie jest dopuszczone przez obowiązujące przepisy [1]. Warto jednak wiedzieć, że część ważnych związków znajdziemy przede wszystkim w produktach zwierzęcych, np. długołańcuchowe omega-3 EPA i DHA czy kolagen [2,3]. Te składniki są dobrze opisane w literaturze naukowej, a ich produkcja ma jasno określone normy jakości i czystości [5,6]. W praktyce ważna jest też właściwa forma, bo to ona realnie wpływa na biodostępność i sposób wykorzystania przez organizm, jak w przypadku kwasów EPA/DHA wprost z oleju rybiego [1,7,8,15]. Niejednokrotnie surowce odzwierzęce pełnią też role czysto technologiczne, np. żelatyna tworzy kapsułki o przewidywalnych właściwościach i od wielu lat stosowana jest w farmacji [5,9,10].

Kolagen - fundament strukturalny

Kolagen to białko, które tworzy dodatkowe ‘rusztowanie’ naszego ciała - nadaje skórze sprężystość, a stawom i kościom wytrzymałość. W naturalny sposób produkujemy go mniej wraz z wiekiem, dlatego temat suplementacji budzi duże zainteresowanie. W suplementach najczęściej wykorzystuje się kolagen ze skór i kości bydła, świń oraz ze skór i łusek ryb. W procesie produkcji rozbija się go na tzw. peptydy kolagenowe - są to mniejsze cząsteczki, które łatwo rozpuszczają się w wodzie i dzięki temu mogą być dodawane do proszków, napojów czy saszetek [2].

Warto tutaj podkreślić, że tzw. „kolagen roślinny” nie do końca posiada te same właściwości co kolagen zwierzęcy. Rośliny w ogóle nie wytwarzają kolagenu – zamiast tego używa się w tego typu surowcach mieszanek białek roślinnych lub substancji żelujących. Jedynie kolagen pochodzenia zwierzęcego ma zbliżoną strukturę do tego naturalnie obecnego w ludzkim organizmie, dlatego też wydaje się bardziej odpowiedni [2].

Na szczególną uwagę zasługuje kolagen rybi. Jest on delikatniejszy, dobrze rozpuszcza się nawet w zimnej wodzie i odpowiednio przygotowany nie ma charakterystycznego zapachu czy smaku, który mógłby przeszkadzać przy dodawaniu go np. do napojów [2,11,12]. Dzięki temu suplementy z kolagenem morskim łatwo włączyć do codziennej diety - można go wypić w szklance chłodnej wody lub soku. Coraz częściej surowiec ten pozyskuje się ze skór i łusek ryb, które w innym przypadku nie byłyby wykorzystane. To nie tylko zmniejsza marnotrawstwo, ale też wspiera ideę zrównoważonego wykorzystania zasobów [3].

ECOllagen® to specjalny rodzaj hydrolizatu kolagenu rybiego typu I, pozyskiwanego ze skór i łusek ryb Pangasius hypophthalmus. Cechuje go wyjątkowo niska masa cząsteczkowa, co oznacza, że białka są rozbite na bardzo drobne fragmenty, które dobrze rozpuszczają się w wodzie i są łatwo przyswajalne. Na tle innych hydrolizatów wyróżnia go transparentne podejście do jakości. ECOllagen® posiada certyfikaty potwierdzające bezpieczeństwo i standaryzację procesu produkcji [13]. Oznacza to, że surowiec nie tylko odpowiada wymogom technologicznym, ale również wpisuje się w odpowiedzialne podejście do środowiska.

Kwasy omega - morskie skarby

Kwasy tłuszczowe omega to składniki, o których również mówi się coraz częściej. W tej grupie szczególne znaczenie mają dwie cząsteczki: EPA i DHA. To właśnie one gromadzą się w rybach i owocach morza, ale ich pierwotnym źródłem są mikroalgi i niektóre mikroorganizmy morskie, które jako jedyne potrafią je wytwarzać samodzielnie [3,14]. Kiedy myślimy o źródłach roślinnych, zwykle pojawia się kwas alfa-linolenowy (ALA), obecny np. w siemieniu lnianym czy nasionach chia. Organizm człowieka może przekształcać ALA w EPA i DHA, ale robi to z różną wydajnością – zależy ona m.in. od płci i diety [6-8]. Dlatego produkty zawierające EPA i DHA w gotowej postaci są praktycznym sposobem, by dostarczyć organizmowi te związki wprost, bez pośredników [1].

Najbardziej znanym źródłem suplementów omega-3 są oleje rybie. Surowiec poddaje się oczyszczaniu i koncentracji, dzięki czemu można zwiększyć zawartość EPA i DHA, a jednocześnie usunąć niepożądane zanieczyszczenia, takie jak metale ciężkie [1]. Alternatywą dla osób unikających produktów zwierzęcych są oleje z mikroalg, które zawierają przede wszystkim DHA [3,14]. Warto jednak zauważyć, że oleje rybie dostarczają zarówno EPA, jak i DHA; większość olejów z alg jest ‘DHA-dominująca’. Dodatkowo technologia produkcji oleju rybiego jest bardziej dojrzała, pozwala na uzyskanie koncentratów o bardzo wysokiej zawartości kwasów omega-3 [1,3].

Warto wspomnieć, że przyswajalność EPA i DHA zależy od ich formy chemicznej – mogą być częścią trójglicerydów, estrów etylowych czy fosfolipidów. Różnice te opisują badania farmakokinetyczne [15]. Znaczenie ma też posiłek, z którym przyjmujemy suplementy [1].

Na etykietach coraz częściej pojawiają się informacje o certyfikatach, np. MSC, które potwierdzają, że olej rybi pochodzi ze zrównoważonych połowów [16]. To ważne dla konsumentów, którzy chcą wybierać produkty nie tylko pod kątem jakości, ale też wpływu na środowisko.

Żelatyna - sprawdzony surowiec

Żelatyna to naturalna substancja otrzymywana z kolagenu. Od lat jest podstawowym materiałem do produkcji kapsułek, które ułatwiają przyjmowanie suplementów. Jej największą zaletą jest to, że dobrze rozpuszcza się w przewodzie pokarmowym – kapsułka szybko uwalnia zawartość i nie zostaje w żołądku zbyt długo [5]. To także materiał elastyczny i trwały, dlatego kapsułki z żelatyny nie łamią się, a jednocześnie są wygodne do połknięcia. Żelatyna pod tym względem jest sprawdzona od dziesięcioleci – jej zachowanie w różnych warunkach zostało dokładnie opisane i przebadane [5,9,10].

Podsumowanie

Wiele osób poszukuje suplementów, które posiadają potwierdzone, „nieodzwierzęce” pochodzenie. Producenci starają się na to odpowiadać – przykładem jest witamina B12 wytwarzana w procesie fermentacji czy DHA pozyskiwane z mikroalg. Mimo tego surowiec nie pochodzący od zwierząt bywa kompromisem, w którym czasami nie uzyskujemy dokładnie takiego składu produktu, na jakim nam zależy. Producenci starają się zatem, pomimo wykorzystania surowców zwierzęcych, dostarczyć produkty najwyższej jakości, które w jak najmniejszym stopniu negatywnie oddziałują na środowisko lub zwierzęta. W przypadku olejów rybich coraz większą rolę odgrywają certyfikaty, które gwarantują, że surowiec pochodzi ze zrównoważonych połowów lub hodowli. To daje konsumentowi pewność, że produkt nie tylko spełnia wymogi jakościowe, ale też jest wytwarzany w sposób odpowiedzialny. Kluczowe również jest to, aby konsument wiedział, skąd pochodzi składnik i jak został wytworzony. Uczciwe informacje na etykiecie pozwalają świadomie zdecydować.

Literatura

1. Yi, M., You, Y., Zhang, Y., Wu, G., Karrar, E., Zhang, L., Zhang, H., Jin, Q., & Wang, X. (2023). Highly Valuable Fish Oil: Formation Process, Enrichment, Subsequent Utilization, and Storage of Eicosapentaenoic Acid Ethyl Esters. Molecules (Basel, Switzerland), 28(2), 672. https://doi.org/10.3390/molecules28020672
2. Shoulders, M. D., & Raines, R. T. (2009). Collagen structure and stability. Annual review of biochemistry, 78(1), 929-958.
3. Stiefvatter, L., Lehnert, K., Frick, K., Montoya-Arroyo, A., Frank, J., Vetter, W., Schmid-Staiger, U., & Bischoff, S. C. (2021). Oral Bioavailability of Omega-3 Fatty Acids and Carotenoids from the Microalgae Phaeodactylum tricornutum in Healthy Young Adults. Marine drugs, 19(12), 700. https://doi.org/10.3390/md19120700
4. Jafari, H., Lista, A., Siekapen, M. M., Ghaffari-Bohlouli, P., Nie, L., Alimoradi, H., & Shavandi, A. (2020). Fish collagen: extraction, characterization, and applications for biomaterials engineering. Polymers, 12(10), 2230.
5. Rowe, R. C., Sheskey, P. J., & Weller, P. J. (Eds.). (2006). Handbook of pharmaceutical excipients (Vol. 6, pp. 94-96). London: Pharmaceutical press.
6. Colson, J., Poirier, S., & Dadson, Y. (2022). 5.2 Types and Sources of Fatty Acids. Introduction to Nutrition and Wellness.
7. Goyens, P. L., Spilker, M. E., Zock, P. L., Katan, M. B., & Mensink, R. P. (2006). Conversion of α-linolenic acid in humans is influenced by the absolute amounts of α-linolenic acid and linoleic acid in the diet and not by their ratio. The American journal of clinical nutrition, 84(1), 44-53.
8. Gerster, H. (1998). Can adults adequately convert a-linolenic acid (18: 3n-3) to eicosapentaenoic acid (20: 5n-3) and docosahexaenoic acid (22: 6n-3)?. International journal for vitamin and nutrition research, 68(3), 159-173.
9. Marques, M. R. (2014). Enzymes in the dissolution testing of gelatin capsules. AAPS PharmSciTech, 15(6), 1410-1416.
10. Damian, F., Harati, M., Schwartzenhauer, J., Van Cauwenberghe, O., & Wettig, S. D. (2021). Challenges of dissolution methods development for soft gelatin capsules. Pharmaceutics, 13(2), 214.
11. Subhan, F., Hussain, Z., Tauseef, I., Shehzad, A., & Wahid, F. (2021). A review on recent advances and applications of fish collagen. Critical reviews in food science and nutrition, 61(6), 1027-1037.
12. Barzkar, N., Sukhikh, S., Babich, O., Venmathi Maran, B. A., & Tamadoni Jahromi, S. (2023). Marine collagen: purification, properties and application. Frontiers in Marine Science, 10, 1245077.
13. OneAnswer. Collagen Lemonade. https://oneanswer.pl/pl/products/suplement-diety-collagen-lemonade
14. García-Maldonado, E., Alcorta, A., Zapatera, B., & Vaquero, M. P. (2023). Changes in fatty acid levels after consumption of a novel docosahexaenoic supplement from algae: a crossover randomized controlled trial in omnivorous, lacto-ovo vegetarians and vegans. European journal of nutrition, 62(4), 1691–1705. https://doi.org/10.1007/s00394-022-03050-3
15. Alijani, S., Hahn, A., Harris, W. S., & Schuchardt, J. P. (2025). Bioavailability of EPA and DHA in humans–A comprehensive review. Progress in lipid research, 97, 101318.
16. Marine Stewardship Council. What does the blue MSC label mean? https://www.msc.org/