Czym jest stres oksydacyjny i jaki wpływ ma na naszą urodę?

Każdego dnia nasze ciało prowadzi złożone procesy biochemiczne, z których jednym jest powstawanie reaktywnych form tlenu (RFT), potocznie nazywanych wolnymi rodnikami. Ich nadmiar może prowadzić do stresu oksydacyjnego – stanu zaburzonej równowagi między wytwarzaniem RFT a zdolnością organizmu do ich neutralizacji. Choć niewidoczny, stres oksydacyjny może wpływać na zdrowie i wygląd naszej skóry, włosów oraz paznokci. W artykule wyjaśniamy, czym dokładnie jest to zjawisko i jakie może mieć znaczenie dla naszego wyglądu.

Podstawy stresu oksydacyjnego

Stres oksydacyjny powstaje, gdy produkcja RFT przewyższa zdolności obronne organizmu. RFT to bardzo reaktywne cząsteczki, które w niewielkich ilościach pełnią istotne funkcje biologiczne, m.in. uczestniczą w przekazywaniu sygnałów między komórkami. Problem pojawia się, gdy ich ilość wzrasta, co może prowadzić do uszkodzeń białek, lipidów i DNA [1].

Źródła reaktywnych form tlenu

Największym źródłem RFT w organizmie są mitochondria, gdzie powstają one podczas wytwarzania energii. Inne źródła to działanie enzymów, np. oksydazy NADPH, oraz procesy detoksykacji w wątrobie. RFT są też produkowane przez komórki układu odpornościowego w celu neutralizacji patogenów [2].

Naturalne systemy ochronne organizmu

Organizm broni się przed nadmiarem RFT za pomocą przeciwutleniaczy – związków, które neutralizują wolne rodniki. Przeciwutleniacze dzielimy na endogenne (np. enzymy: dysmutaza ponadtlenkowa, katalaza, peroksydaza glutationowa) oraz egzogenne (np. witamina C, E, polifenole), dostarczane głównie z dietą. Jednym z najważniejszych nieenzymatycznych przeciwutleniaczy jest glutation, którego poziom zmniejsza się wraz z wiekiem [3].

Skóra a stres oksydacyjny

Skóra jest szczególnie narażona na działanie czynników środowiskowych generujących RFT, jak promieniowanie UV. RFT uszkadzają kolagen i elastynę – białka odpowiedzialne za jędrność i elastyczność skóry. To prowadzi do przyspieszonego starzenia się skóry, objawiającego się zmarszczkami i utratą elastyczności [4]. Promieniowanie UV aktywuje także enzymy degradujące kolagen (metaloproteinazy), co potęguje ten efekt [5].

Przebarwienia skóry

Melanina, pigment skóry, powstaje w procesie melanogenezy, którego kluczowym enzymem jest tyrozynaza. Czynniki środowiskowe i stres oksydacyjny mogą wpływać na aktywność melanocytów, prowadząc do nierównomiernej produkcji melaniny i powstawania przebarwień. Jednocześnie melanina chroni skórę przed szkodliwym działaniem UV [6].

Wpływ na kondycję włosów

Włosy zbudowane są głównie z keratyny, zawierającej siarkę, która nadaje im wytrzymałość. Stres oksydacyjny może wpływać na cykl wzrostu włosa i prowadzić do osłabienia mieszków włosowych. Siwienie włosów wiąże się z utratą aktywności melanocytów w mieszku włosowym i zmniejszeniem produkcji melaniny [1].

Zmiany w strukturze skóry z wiekiem

Wraz z wiekiem dochodzi do zmian w strukturze kolagenu i elastyny. Promieniowanie UV aktywuje czynnik transkrypcyjny AP-1, który hamuje syntezę kolagenu typu I i III, co przyspiesza starzenie skóry [7]. Nawet krótkotrwała ekspozycja na UV może wywoływać te zmiany, dlatego codzienna ochrona przeciwsłoneczna jest kluczowa [3].

Wpływ czynników środowiskowych

Zanieczyszczenia powietrza, takie jak ozon i cząstki PM2.5, zwiększają stres oksydacyjny skóry. Mogą one osłabiać barierę skórną i wzmacniać szkodliwe działanie UV, przyczyniając się do szybszego starzenia się skóry [8].

Wsparcie zdrowia skóry

Zdrowie skóry można wspierać poprzez dietę bogatą w przeciwutleniacze (np. owoce jagodowe, warzywa), regularną aktywność fizyczną oraz odpowiednią pielęgnację, w tym ochronę przeciwsłoneczną i stosowanie kosmetyków z witaminą C, E, koenzymem Q10 i polifenolami [9]. Dodatkowo, sen i techniki relaksacyjne wpływają korzystnie na zdrowie skóry. Unikanie dymu tytoniowego i nadmiernego opalania również sprzyja zachowaniu młodego wyglądu.

Podsumowanie

Choć stres oksydacyjny nie jest widoczny, ma realny wpływ na wygląd skóry, włosów i paznokci. Zrozumienie jego mechanizmów pozwala na świadome dbanie o zdrowie i urodę. W przypadku pytań warto skonsultować się z lekarzem dermatologiem lub dietetykiem.

Uwaga: Materiał ten ma wyłącznie charakter informacyjny i nie powinien być traktowany jako substytut profesjonalnej porady medycznej, diagnozy ani leczenia. W przypadku wątpliwości zdrowotnych skonsultuj się z lekarzem lub specjalistą.

Literatura

1. Rinnerthaler, M., Bischof, J., Streubel, M. K., Trost, A., & Richter, K. (2015). Oxidative stress in aging human skin. *Biomolecules*, 5(2), 545–589. https://doi.org/10.3390/biom5020545
2. Tu, Y., & Quan, T. (2016). Oxidative stress and human skin connective tissue aging. *Cosmetics*, 3(3), 28. https://doi.org/10.3390/COSMETICS3030028
3. Suyanto, M. V. P., & Widianti, G. (2023). Protective role of melatonin in ultraviolet radiation-induced oxidative stress in human skin photoaging. *Universa Medicina*, 42, 346–359. https://doi.org/10.18051/univmed.2023.v42.346-359
4. Qin, Z., Robichaud, P., & Quan, T. (2016). Oxidative stress and CCN1 protein in human skin connective tissue aging. *Molecular Science*, 3(2), 269–279. https://doi.org/10.3934/MOLSCI.2016.2.269
5. Hwang, I., Kim, J., Choi, S. I., et al. (2012). UV radiation-induced skin aging in hairless mice is effectively prevented by oral intake of sea buckthorn fruit blend. *International Journal of Molecular Medicine*, 30(2), 392–400. https://doi.org/10.3892/ijmm.2012.1011
6. Dunaway, S., Odin, R., Zhou, L., et al. (2018). Natural antioxidants: multiple mechanisms to protect skin from solar radiation. *Frontiers in Pharmacology*, 9, 392. https://doi.org/10.3389/fphar.2018.00392
7. Karasmani, M., Dallas, P., Kyriazi, M., et al. (2017). The effect of anti-aging agents in skin oxidative stress induced by UV radiation. *Free Radical Biology and Medicine*, 108. https://doi.org/10.1016/J.FREERADBIOMED.2017.04.231
8. Ferrara, F., Yan, X., Pecorelli, A., et al. (2024). Combined exposure to UV and PM affects skin oxinflammatory responses. *Journal of Cosmetic Dermatology*. https://doi.org/10.1111/jocd.16321
9. Widowati, W., Wargasetia, T., Rahardja, F., et al. (2024). Potential of epicatechin as antioxidant and antiaging in UV-induced cells. *PeerJ*. https://doi.org/10.7717/peerj.18382